UZAYDAN GELEN METEOR TAŞLARI

1. Türkiyede Meteorit / Göktaşı Araştırmalarının Tarihçesi

 

Ülkemizde göktaşı araştırmaları, 1970'lerde Ege Üniversitesinde, Prof Abdullah Kızılırmak'ın Türkiye'ye düşen bazı göktaşlarını toplanması ve bir Göktaşı Koleksiyonu oluşturulmasına girişmesiyle başlamıştır. Bu çalışmalara Prof. Kızılırmak’ın aramızdan ayrılmasından sonra (1984) sürdürülememiştir. Daha sonra Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Fizik Bölümü'nde,  yeni düşecek meteoritlerin bulunması ve analizini hedefleyen ÇÜ Araştırma Fonu destekli bir proje  1990'da başlatılmış ve Ege Üniversitesindeki Prof Kızılırmak koleksiyonundan  bazı örneklerin alınmasını ile ÇÜ Uzay Bilimleri Araştırma Merkezi (UZAYMER)’de bir meteor koleksiyonu oluşturulmuştur (Özel, 1997).  Bunun sonrasında ise, TUBİTAK MAM Uzay Bilimleri Bölümünde 2000 yılına kadar devam eden çalışmalarda ve Ege Üniversitesi Astronomi Bölümü ile ortak bir yüksek lisans tezi gerçekleştirilmiş ve elde varolan örneklerin kimyasal ve mineralojik analizi yapılmıştır (DAĞCI, 1997).

 

Projemizin TÜBİTAK’ça kabulü (Mayıs 2005) sonrasında, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fizik Bölümünde projemiz elemanlarınca kurulan Göktaşı Çalışma Grubumuzun başlattığı çalışmalar kapsamında ise, daha önceki çalışmaları güncellemek, yeni göktaşı krateri adayları belirlemek/incelemek ve çalışmalarımız süresince karşılaşacağımız göktaşı olayları ile elde edilecek örneklerin analizi ve sınıflandırılmasını gerçekleştirmek hedeflenmiştir. Projemiz, ayrıca, tarihsel kaynaklarda geçen, ülkemize düşmüş meteoritlerin ve bunların kraterlerinin mümkünse bulunması ve incelenmesini de  kapsamına alınmıştır. Şimdi bunları kısaca gözden geçirelim.

 

2. Tarihsel Kaynaklarda Geçen Ülkemizle İlgili Göktaşı olayları

 

Tarihsel kaynaklardan  derlediğimiz bilgilere göre, ülkemiz için 3 önemli göktaşı olayı iddiası belirlenmiştir (KOCAHAN ve diğ., 2005, ÖZEL ve SÖZMAYA, 2005):

 

(1) Antik kaynaklarda geçen M.Ö.467-466 yılında büyük bir göktaşının, Çanakkale-Gelibolu bölgesinde bulunan antik bir yerleşim olan Aegos Potami kıyılarına düşmesi ve olayı gözleyen Lapsekili fizikçi Anaxagoras'ın “güneşten düşen taş” olarak yorumladığı olay (THEODOSSIOU ve diğ., 2003);

 

(2) Yine antik kayıtlara göre, Efes'te, Artemis Mabedi'nde “kutsal taş” olarak bulunduğu bilinen göktaşını olayı ile ilgili olarak (SAGAN, 1993); bu örnek 1924 yılında bulunup British Museum’a götürüldüğü belirtilse de, 2005 yılında Prof. Özel tarafından Müzede  yapılan araştırmada bunu doğrulayan bilgilere ulaşılmamıştır.

 

(3) Kuzey Afrikalı gezgin İbn Batuta'nın, Beylikler döneminde Anadolu'da yaptığı gezide, Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından İzmir-Birgi bölgesine 1332 yılında kendine gösterilen,  Osmanlı ve daha eski kaynaklarda da bahsi geçen “gökten düşmüş taş”  olayı (AYKUT, 2000).

 

Bunlar dışında, Uluslararası Meteor Bilmi Derneği (International Meteoritical Society) veri tabanında, ülkemize ait daha fazla sayıda meteor düşmesi olayı vardır. Bunların büyük bölümünün yurt dışı müze ve koleksiyoncuların ellerindedir. Ancak, Ankara Maden Tetkik Arama Enstitüsü Doğa Tarihi Müzesinde de özellikle Cumhuriyet sonrası dönemde ülkemize düşmüş olan meteoritlerden oluşma bir koleksiyonun varlığı bilinmektedir. Buna, 2007-2008 yıllarında yapılan özel görüşmelere göre, Ege Üniversitesi Astronomi Bölümünde, ÇÜ – UZAYMER’de ve ÇOMÜ Fizik Bölümündeki küçük ölçekli kolleksiyonlar yanında, Elazığ Fırat Üniversitesi’nde ve İstanbul Üniversitesi Astronomi Bölümünde de 1’er adet meteor bulunduğunu, ancak bunlar hakkında daha fazla bilgi edinmenin mümkün olmadığını eklemeliyiz.

 

3. Projemiz Çerçevesinde Yapılan Göktaşı Toplama Çalışmaları

 

Bu kapsamda, çeşitli kanallardan elimize geçen göktaşı örneklerinin temel kimyasal yapıları araştırılmış, bazıları için literatürde bilinen ana göktaşı gruplarının kimyasal bileşimleri ile karşılaştırılılarak sınıflandırma işlemlerine girişilmiştir. Halen projemiz çalışmaları çerçevesinde, düşüşü basından haber alınarak olay yerinden toplanmış veya başkalarınca toplanarak meteorit iddiası ile projemiz yönetimine teslim edilmiş veya meteorit olduğu daha önceden bilinen, ancak analizlerimizde mihenk olarak kullanılanlar da dahil, tüm listesi Tabloda verilmektedir. Projemizde süresinde, bir tanesi 1 Şubat 2007’da Didim-Aydın’a, diğeri 3 Mart 2008’de Fethiye-Muğla’ya  2 adet düşme olayı yerel ve ulusal basında duyulmuş, bunun üzerine, projemiz olanakları kullanılarak adı geçen yörelere gidilmiş, toplamda, 3 + 3’er adet olmak üzere toplam 6 meteorit toplanarak bunların bir bölümünün analizine yurtiçi ve yurtdışı olanaklarla başlanmış ve sonuçlandırılmıştır.

 

Tablo Projemiz sırasında ele geçen göktaşları ve grubumuz kolleksiyonundaki göktaşı adaylarının listesi.

 

No	İsim		Ağırlık	Kim Tarafından Bulunduğu	Düşme Tarihi
1	Edremit Örneği		15,58 g	İsmail İtir	08.2004
2	Alaçatı Örneği		49,35 g	Temel kazı çalışmalarında ortaya çıkmıştır ve buluntu yeri ziyaret edilerek  Özel, Kocahan ve Demircan tarafından 2004 yılında karşılaştırma amacıyla örnek alınmıştır.
3	Salihli  Volkan Kayacı		90,23 g	Özel tarafından 2004 yılında Demirköprü barajı civarındaki volkanik kayaçlardan alınan örnek. Karşılaştırma amacıyla kullanılmıştır.
4	Bursa Meteoriti		9, 84 g	Ege Üniversitesi Koleksiyonundan örnek parça, Karşılaştırma amacıyla kullanılmıştır.
5	Didim 1		210 g	Abdullah Arıtürk	01.02.2007 Saat 17:30
6	Didim 2		846 g	Hayati Ertuğrul	01.02.2007 Saat 17:30
7	Didim 3		2340 g	Hayati Ertuğrul	01.02.2007 Saat 17:30
8	Fethiye 1		2560 g	Rabia Saadet	03.03.2008 Saat 11:00 – 12:00
9	Fethiye 2		1700 g	Fethiye Jandarma Komutanlığı	03.03.2008 Saat 11:00 – 12:00
10	Fethiye 3		1500 g	Fethiye Jandarma Komutanlığı	03.03.2008 Saat 11:00 – 12:00
11	Arjantin		80 g	Meteorit Değişimi	2007

Aşağıdaki göktaşlarıda çölde dünyaya ilk çarptığı an o müthiş sıcaklıkla ariyen ve caç şekline kuvars şeklinee alan gök taşı örnekleri ve ortalama fiyatları

63.7g £65 76.1g £70 77.2g £70 84.9g £82 96.2g £95 127.8g £110 152.1g £145 160.3g £160 264g £200

This huge example of Desert Glass has an incredible mass of just under a kilo! The photo really doesn't do justice to the sample's delicate yellow-green sheen! Offers invited around £400

---

Üstteki fiyatlarını verdiğim göktaşları resimleri bi nevi arazide bulduklarınızla karşılaştırarak fikir almanızı ve bulduğunuz taşları karşılaştırmanız için verilmiştir bu fiyatlar uluslar arası ortalama borsa  fiyatlarıdır meteor (göktaşı) alım satımı ile ilgili her hangi yasak bir kanun maddesi bulunmamakta internettede alım satım yapılmaktadır örnek satış ilanı aşağıdadır ve satış yapan da bir şirkettir güncel bilgileri bu konuda paylaşmaya devam edeceğim bir tiyo vereyim şunu unutmayın demir curüfü şeklinde olan meteorlar demirden olan çapayı mıhlatıs gibi yapışır demir curufuna çok benzer demir curüfü çapayı yapışmaz.
saygılar.